تعدیل ‌معیشت: شرحى در بارهء یکى از تعالیم مهمّ بهائى‌

تعدیل ‌معیشت: شرحى در بارهء یکى از تعالیم مهمّ بهائى‌

جان هادلستون
ترجمۀ حوریوش ‌رحمانى

برطرف کردن فقر و ثروت فاحش یکى از اصول اساسى دیانت بهائى است (١) وجود یک چنین عدم تعادلی در توزیع منابع مادّى در واقع نه‌ به سود گروههائى است که مستقیماً درمعرض آن هستند و نه ‌کلاً به نفع جامعه. در اجراى این اصل حدّ اقلّ به‌سه نکتهء مهمّ باید توجّه نمود. اوّل آنکه این اصل باید درسطحى جهانى اجرا گردد. در واقع یکى از مقاصد اصلی جامعهء بهائى ترویج وحدت عالم انسانى است. نکته دوّم آنست که این تعلیم با اصل اقتصادى دیگرى که اصل مکافات و مجازات است (٢) و در همهء ادیان بزرگ بر آن تأکید شده ارتباط نزدیک دارد. این اصل ابتکار فردى را ترویج می نماید و در نتیجه به افزایش ثروت کلّى جامعه کمک می کند. در نهایت این اصل را در ارتباط با دیدگاه دیانت بهائى درمورد هدف از حیات انسان (٣) که عبارت از رشد و تکامل استعدادهاى فردى بخصوص استعدادهاى روحانى و کسب فضائل اخلاقى و پایه‌ریزى تمدّنى پیشرفته‌ می باشد‌ باید ‌شناخت. تعالیم دیانت بهائى در این‌ مورد ‌را‌ می توان در چهارچوب فرد، تجارت ‌و ‌اداره ‌امور ‌جامعه ‌خلاصه نمود.

در سطح فردى، تعالیم بهائى هم اتّکاء به ‌نفس و هم توجّه به حال دیگران را توصیه می کند. همچنین یک دستور اخلاقى قوى و مؤکّد در مورد کار کردن هست که اگر در جهت خدمت به دیگران باشد، بالاترین نوع عبادت محسوب می شود. (٤)

همهء افراد‌جامعه باید به حرفهء مفیدى مشغول باشند (٥) و تکدّى (٦) و قمار (٧) منع شده است. این تعالیم با تأکید زیادى که بر ‌آموزش و پرورش و فراگیرى علم و هنر گذاشته شده است تقویت می گردد. دو دستور دیگر دیانت بهائى یعنى تعالیم مربوط به ‌خانواده (٩) و تساوى حقوق زن و مرد (١٠) در همین جهت می باشند. اگر در مورد تعلیم و تربیت پسر یا دختر مجبور به انتخاب باشیم در آن ‌صورت تربیت دختران بر پسران مقدّم شمرده شده است ‌(١١) چه که دختران مادران آینده خواهند بود. اثر این تعالیم در بر طرف نمودن فقر وقتى روشن می گردد که ملاحظه می شود فقر در کشورهاى غربى غالباً در خانواده‌هائى ‌که تحت ادارهء یکى از والدین بخصوص مادران قرار دارند دیده می شود و یا اینکه در بسیارى از جوامع روستائى نقش اقتصادى زنان مساوى و یا حتّى در بعضى موارد مهمّ‌ تر از مردان است.

در مورد توزیع ثروت دو تعلیم مهمّ و اساسى وجود دارد. اوّل لزوم تنظیم وصیت‌نامه و احکام مربوط به ارث است (١٢) که توزیع گسترده ثروت را در درون خانواده وقتى که اموال بین نسلها منتقل می گردد در بر دارد. در احکام مربوط به‌ارث حتّىٰ سهمى براى معلّم پیش‌بینى شده که از دیدگاه تعالیم بهائى داراى مقامى خاصّ در جامعه می باشد (١٣).

همان لزوم اتّکاء به نفس و توجّه به حال دیگران در مورد کسب و تجارت نیز اعمال می گردد. ابتکار فردى در حدّ زیادى ترویج گردیده ‌است. این امر‌ با رعایت اصول اخلاقى در تجارت که امانت، صداقت، درستى، اعتماد و وفادارى را ترویج می نماید همراه می گردد. در عین حال شخص تجارت پیشه نباید فعّالیت‌هایش صرفاً در جهت پول سازى و کسب منافع شخصى باشد بلکه باید خدمتى نیز به جامعه ارائه دهد. از آنجائى که خدمت به جامعه بالاترین نوع عبادت محسوب می شود از این رو آن خدمت باید در حدّى بسیار مرغوب و شایسته باشد (١٤).

در عمل این الزام هم به معنى توجّه خاصّ به خدماتى است که سلامت جسمانى، عقلانى و روحانى افراد را تأمین نماید و هم احتراز از ارائهء محصولاتى مانند الکل (١٥) و تنباکو (١٦) که در این راستا مضر تشخیص داده شده‌اند. روى دیگر این سکّه تقسیم سود شرکت‌ها در بین کارکنان (١٧) و خدمات داوطلبانه مانند کمک در امور عام المنفعه می باشد. درمورد تقسیم سود شرکتها، هیئت اجتماعیه یعنى دولت باید نظارت داشته باشد تا جانب انصاف رعایت گردد. تجارت نیز مانند هر کار جمعى دیگرى می بایستى بر اساس ‌مشورت کامل‌ با ‌کسانى که درآن شرکت دارند انجام شود. احتکار‌ و گرایش به سوى انحصار قدرت قویاً منع گردیده است (١٨) و اگر بنا به عللی چنین اقداماتى لازم باشد باید تحت مقرّراتى قرار بگیرد تا از هر گونه بهره‌بردارى غیرمنصفانه جلوگیرى به عمل آید. بر اساس این موازین، وجود اتّحادیه هاى کارگرى غیر لازم خواهد بود (١٩) و اعتصاب و کم کارى نیز از بین خواهد رفت.

در بخش عمومى، از دیدگاه دیانت بهائى ارتباط واضحى بین تعدیل معیشت و تأسیس یک حکومت دموکراتیک فدرال جهانى (٢٠) وجود دارد که بر برنامه‌ریزى کلّى اقتصادى در سطح جهانى نظارت داشته باشد. یک چنین نظام فدرالی از اصل واگذارى امور به واحدهاى تابعه پیروى خواهد نمود (٢١) و بنا‌بر‌این نقش مهمّى به‌ جوامع محلّى خواهد داد. یکى از وظائف مهمّ اقتصادى هیئت فدرال جهانى ایجاد یک اقتصاد واحد جهانى مبنى بر سیاست‌هائى مانند تجارت آزاد (٢٢)، پول جهانى (٢٣)، قانون تجارت واحد (٢٤)، یک سیستم متّحد الشّکل اوزان و مقادیر (٢٥) و یک شبکه ارتباطى جهانى (٢٦) خواهد بود.

همچنین حکومت جهانى روشى اتّخاذ خواهد نمود که آموزش و پرورش اجبارى (٢٧) و از جمله آموزش یک زبان کمکى جهانى براى همه اطفال جهان منظور گردد. ایجاد یک اقتصاد واقعى جهانى در دراز مدت مؤثّرترین راه تولید ثروت بیشتر و کاهش اختلاف ثروت بین ملل می باشد. حکومت جهانى همچنین وظیفه ادارهء معادن و سایر منابع طبیعى جهان را در جهت حفظ منافع تمامى نوع بشر (٢٩) به عهده خواهد داشت. در جامعه‌اى که بر اساس اصول آئین بهائى اداره گردد جوامع ملّى و محلّى مسئول ادارهء یک نظام مالیات بر درآمد تصاعدى با پیش‌بینى‌هائى براى مالیات منفى در مورد فقیرترین افراد (٣٠) و همچنین داراى حق امتیاز در مورد استفاده از معادن (٣١) خواهند بود و یک سلسله خدمات اجتماعى وسیع در سطحى مرغوب از قبیل تأسیس دانشکده‌ها، بیمارستانها، یتیم‌خانه ها و خانه هاى معلولین (٣٢) ارائه خواهند داد.

از آنجائى که جهت اجتناب از ‌ادامهء فقر در جهان وجود یک اقتصاد با‌دوام و هم‌آهنگ با طبیعت لازم است از این رو به بعضى از تعالیم مهمّ آئین بهائى که به این مسئله مربوط می گردد باید اشاره شود. قبلاً بعضى از این تعالیم مورد بحث قرار گرفته است. مثلاً یک نظام اقتصادى که بیشتر توجّهش به‌نیازهاى روحانى تمامى نوع بشر در ماوراى نیازهاى اوّلیهء مادّى مانند خوراک، پوشاک، مسکن و بهداشت معطوف باشد بیشتر متّکى بر خدمات خواهد بود و بنا‌بر‌این بسیار کمتر از جامعهء مصرفى مادّى بر منابع کمیاب طبیعت متّکى خواهد بود. این روند با ارائه کالاها و خدمات مرغوب تر که میزان دور ریز را کاهش خواهد داد تقویت خواهد گردید. سایر تعالیم مهمّى که به این مسئله مربوط می شود شامل توجّه مسئولانه به تعداد فرزندان در خانواده (٣٣) و در نهایت به رشد جمعیت و همچنین به تدریج در طول زمان به تغییر رژیم غذائى از گوشتخوارى به گیاهخوارى می باشد (٣٤) که مورد اخیر نه تنها احتمالاً جامعهء سالم‌ترى بوجود خواهد آورد بلکه باعث می گردد که منابع کشاورزى در جهتى بهتر از رژیم گوشتخوارى مورد استفاده قرار گیرد.

اصل مهمّ "وحدت در کثرت" نه تنها ضامن رفاه اقتصادى گروههاى اقلیت است، بلکه باعث ارائه راه حلهاى فرهنگى مختلف براى مشکلات کشاورزى نیز می گردد که این خود می تواند وسیله مهمّى براى حفظ و افزایش کارآئى یک نظام اقتصادى که تحت شرایط بسیار گوناگونى قرار دارد باشد.

در پایان لازم است به توسعهء اجتماعى و اقتصادى که بر طرف کردن فقر یکى از مهمّ‌ترین اهدافش می باشد اشاره شود. در حال حاضر (تا زمان نگارش این مقاله) جامعهء بهائى حدود ٧٠٠ طرح توسعه (٣٥) در زمینه‌هائى مانند آموزش و پرورش، بهداشت، کشاورزى و ارتباط رادیوئى در دست اقدام دارد. موضوع مشترک در همه این طرح‌ها تأکید بر خودکفائى، شرکت مصرف‌کنندگان در همه مراحل اجراى طرح و جنبه انسانى آنها می باشد.

-------------------------------

یادداشت‌ها:

١- تعدیل معیشت:
"امّا سبب اصلی این مشکلات قوانین طبیعى مدنیت حاضره است زیرا نتیجهء این قوانین اینکه نفوسى معدود بیش از لزوم، ثروت بى‌پایان یابند و اکثرى برهنه و عریان و بى‌ سر ‌و‌ سامان مانند و این مخالف عدالت و مروّت و انصاف است ... پس باید نظام و قانونى ترتیب داد که معدّل ثروت مفرط نفوس معدود گردد و باعث سدّ احتیاج هزار میلیون از فقراء جمهور شود." (حضرت عبدالبهاء کتاب مفاوضات ص ١٩١)

٢- مجازات و مکافات:
"مربى عالم عدل است چه که داراى دو رکن است مجازات و مکافات، و این ‌دو‌ رکن دو چشمه ‌اند ‌از ‌براى ‌حیات ‌اهل ‌عالم". ‌(حضرت بهاءالله: لوح اشراقات)

٣- هدف زندگى:
"خَلَقتُکَ عالیاً جَعَلتُ نَفسَکَ دانیَة فَاصعَد اِلی ما خلقت لَه" (ترجمه به‌مضمون: ترا با مقامى بلند خلق نمودم، ولی تو خود را پست نمودى پس به مقامى که براى آن خلق شده‌اى ارتقاء پیدا کن)(حضرت بهاءالله: کلمات مکنونه عربی)

٤- کار عبادت است:
"و جعلنا اشتغالکم بها نفس العبادة للّه الحقّ"
"و اشتغال شما را به کار، نَفس عبادت خداوند قرار دادیم" (حضرت بهاءالله: لوح بشارات)
"عبادت آنست که به عالم انسانى خدمت کنى و به مشکلات مردم رسیدگى کنى" (ترجمهء به‌مضمون) (حضرت عبدالبهاء: بهاءالله و عصر جدید‌ص ٩٥)

٥- اشتغال به امور مفید:
"لاتضیعوا اوقاتکم بالبطالة و‌الکسالة و اشتغلوا بما ینفع به انفسکم و انفس غیرکم" ترجمه مضمون:(اوقات خود را به بطالت و تنبلی نگذرانید، به کارى مشغول شوید که خود ‌و دیگران از آن منتفع گردید). (حضرت بهاءالله: کتاب اقدس)

٦- منع از تکدّى:
"ابغض‌النّاس ‌عندالله من یقعد و یطلب" (ترجمه مضمون: بدترین ناس نزد خدا کسانى هستند‌که مى‌نشینند و‌طلب می کنند.) (حضرت بهاءالله: کتاب اقدس آیه ٧١)

٧- منع از قمار:
"حُرّم علیکم المیسر" (ترجمه مضمون: قمار براى شما حرام است.) (کتاب اقدس: آیه ٣٧٢)

٨- تعلیم و تربیت:
"‌بر پدر و مادر فرض عین است که دختر و پسر را به نهایت همّت تعلیم و تربیت نمایند و از پستان عرفان شیر دهند و در آغوش علوم و معارف پرورش بخشند و اگر در این خصوص قصور کنند در نزد ربّ غفور مأخوذ و مذموم و مدحورند و این گناهى است غیر مغفور زیرا آن طفل بیچاره را آوارهء صحراى جهالت کنند و بدبخت و گرفتار و معذّب نمایند. مادام الحیات طفل مظلوم اسیر جهل وغرور و نادان و بی شعور ماند". (حضرت عبدالبهاء: امروخلق، جلد سوم، ص ٣٢٧)

٩- ازدواج و خانواده:
ازدواج "... حصن حصین خوشبختى و رستگارى..." توصیف شده است.

١٠- تساوى حقوق زن و مرد:
"حضرت بهاءالله اعلان مساوات رجال و نساء فرمود که مرد ‌و‌ زن هر دو بندگان خدا هستند و کلّ بشر در حقوق متساوى، نزد خدا مردى و زنى نیست هر کس اعمالش بهتر و ایمانش بهتر در درگاه الهى مقرّب‌تر است". (حضرت عبدالبهاء: مجموعه خطابات قسمت ٢ ص٢٢٠)

١١- تعلیم و تربیت دختران:
"تربیت نسوان اهمّ از تربیت رجال است زیرا نسوان چون تربیت یابند اطفال نیز در حیات روحانى نشو و نما کنند." (حضرت عبدالبهاء: جلد هفتم مکاتیب ص ١٨٩)

١٢- توزیع ثروت:
"چون شخص بدون وصیتنامه فوت شود قیمت اموال و دارائى او باید برآورد شود و میان هفت طبقه وراث ذیل به نسبتى معین تقسیم گردد: اولاد، زن یا شوهر، پدر، مادر، برادران، خواهران و معلمین. بهائیان طبیعتاً در موقع نوشتن وصیتنامه به دستور حضرت بهاءالله در مورد ماترک بدون وصیت که باید میان عدهء کثیر ورّاث تقسیم گردد توجّه کامل خواهند داشت". (حضرت عبدالبهاء بهاءالله و عصر جدید ص ١٦٥)

١٣- احسان به فقراء:
"به زودى زمانى فرا خواهد رسید که بشر حسّاس‌تر و رقیق ‌القلب ‌تر از امروز خواهد شد به نحوى که ثروتمندان با ملاحظهء وضع رقت بار فقراء در اطراف خود لذّتى از ثروت خود نخواهند برد و به خاطر خوشبختى خود هم که شده مجبور خواهند شد که ثروت خود را در راه بهبود جامعه‌اى که در آن زندگى ‌می کنند به کار اندازند" (ترجمه مضمون)
(حضرت عبدالبهاء: نجم‌باختر، مجلّد هشتم، شماره ١ (٢١ مارچ ١٩١٧))

"معاونت نوع بشر از اعظم احکام و اوامر جلیل اکبر است". (حضرت عبدالبهاء: جلد سوم امروخلق ص ٢٦١)

١٤- مرغوبیت کالا:
"کسى که با کمال مهارت و از روى وجدان یک ورق کاغذ می سازد و براى اتقان آن تمام نیرویش را به کار می برد مثل اینست که عبادت خدا می کند". (حضرت عبدالبهاء: بهاءالله و عصر جدید ص ٩٥)

١٥-منع نوشیدن مشروبات الکلی:
"امّا ‌شراب به نصّ کتاب ‌اقدس شُربش ‌ممنوع زیرا ‌شربش سبب امراض مزمنه و ضعف اعصاب و زوال عقل است." (حضرت عبدالبهاء: ظهور عدل الهى ص٤٨)

١٦- منع استعمال دخانیات:
"امّا منهیات دیگر که ضرر فورى ندارد ولی تأثیرات مضره به تدریج حاصل گردد آن منهیات نیز عندالله مکروه و مذموم و مدحورند ولی حرمت قطعى منصوص نه، بلکه تنزیه و تقدیس و طهارت و پاکى و حفظ صحّت و آزادگى مقتضى آن. از آن جمله شُرب دخان است که کثیف است و بدبو و کریه است و مذموم و به تدریج مضرّتش مسلّم عموم." (حضرت عبدالبهاء: منتخباتى از مکاتیب ص ١٤٤(لوح تنزیه وتقدیس))

١٧- شریک کردن کارکنان در سود:
"پس باید نظامات و قوانینى گذاشت که گروه عمله اجرت یومیه از صاحب فَبریک بگیرند و شرکتى در منافع داشته باشند" (حضرت عبدالبهاء: مفاوضات ص ١٩١)

١٨- احتکار و انحصار قدرت:
"در آینده احتکار باقى نمى‌ماند مسئله احتکار به کلی بهم ‌می خورد". (حضرت عبدالبهاء: خطابات، قسمت دوّم ص ١٢٥)

١٩- اتّحادیه اصناف:
"به کمال اعتدال وضع قانونى شود و بعد اعلان به عموم گردد که حقوق کارگران از هر جهت محفوظ است و همچنین حقوق سرمایه داران نیز باید مصون بماند وقتى که چنین قانون عمومى گذاشته شود و به رضایت طرفین باشد اگر باز اعتصابى واقع شود جمیع دول عالم به مقاومت برخیزند." (حضرت عبدالبهاء: بهاءالله وعصر جدید ص ١٦٤)

٢٠- حکومت فدرال جهانى:
"یک نظام عمومى فدرال بر کرهء ارض حکمفرما باشد و سلطه مطلقه خود را بر منابعى که وسعت آن فوق تصوّر است بگستراند" ... این است غایت قوائى که عالم بشریت در تحت تأثیر قواى وحدت بخش حیات به سوى آن پیش می رود." (حضرت ولی‌امرالله: بهاءالله وعصر جدید ص٣١٠)

٢١- عدم تمرکز قدرت:
"نظم جهانى حضرت بهاءالله ... از یک طرف تمرکز بیش از حدّ قدرت را نفى می کند و از سوى دیگر کوشش در جهت اتّحاد شکل را ردّ مى‌نماید هدف آن وحدت در کثرت است". (ترجمه به مضمون) (حضرت ولی‌امرالله: نظم جهانى حضرت بهاءالله‌ )

٢٢- تجارت آزاد:
"موانع و قیود اقتصادى به کلّى برطرف خواهد شد". (حضرت ولی امرالله: جلوه مدنیت الهیه ص ١١٠٥)

٢٣- پول جهانى:
"این جامعهء متّحد جهانى تا حدّى که ما می توانیم تصوّر کنیم باید مرکّب از یک هیئت تقنینیهء جهانى باشد ... که قوانینى که لازمهء ترتیب حیات و رفع حوائج و تنظیم روابط ملل و اقوام است وضع خواهد کرد." (حضرت ولی امرالله: جلوه مدنیت الهیه ص ١٠٣)

٢٤- قانون یکسان:
"این جامعهء متّحد جهانى تا حدّى که ما مى‌توانیم تصوّر کنیم باید مرکّب از یک هیأت تقنینیهء جهانى باشد ... که قوانینى که لازمهء ترتیب حیات و رفع حوائج و تنظیم روابط ملل و اقوام است وضع خواهد کرد. (حضرت ولىّ امرالله، جلوهء مدنیت جهانى صفحهء ١٠٣)

٢٥- اوزان و مقادیر: (به یادداشت شماره ٢٣ مراجعه شود)

٢٦- ارتباطات:
"دستگاهى براى مخابرات و ارتباطات جهانى ابداع خواهد شد که تمامى کره ارض را در بر خواهد گرفت و از موانع و قیود ملی آزاد خواهد بود". (حضرت ولی امرالله: جلوه مدنیت الهیه ص ١٠٣)

٢٧- تعلیم و تربیت اجبارى:
"دیانت بهائى مروج تعلیم و تربیت اجبارى است" (ترجمه به‌مضمون) (حضرت ولی امرالله Bahá'í Education)

٢٨- زبان بین المللی:
"یک لسان جهانى ابداع یا ‌از بین اَلسُنهء ‌موجوده انتخاب و در مدارس عالم، علاوه بر زبان مادرى تعلیم داده خواهد شد" (حضرت ولی امرالله: جلوه مدنیت الهیه ص ١٠٤)

٢٩- منابع طبیعى جهان:
منابع اقتصادى عالم تحت انتظام درخواهد آمد و معادن موادّ‌ خام استخراج و مورد استفادهء کامل قرار خواهد گرفت. بازارهاى جهان با یکدیگر هم‌آهنگ شده توسعه خواهند یافت و توزیع فرآورده‌ها به نحوى عادلانه انجام خواهد پذیرفت" (حضرت ولی امرالله: جلوه مدنیت الهیه ١٠٥)

٣٠- مالیات تصاعدى:
"یکى از منابع عمدهء عایدات باید مالیات تصاعدى بر درآمد باشد. هرگاه عایدات شخصى از مخارج ضرورى‌اش فزونى نداشته باشد باید از پرداخت مالیات معاف گردد... از طرف دیگر هرگاه شخصى ... نتواند به قدر احتیاجات ضرورى سالیانهء خود عایدات کافى کسب نماید در این صورت آنچه براى معیشت و نگاهدارى خود و خانواده اش کسر دارد باید از صندوق ‌عمومى پرداخت شود." (‌حضرت عبدالبهاء: بهاءالله و‌عصر‌جدید‌ص ١٦٠)

٣١- امتیازات معادن و منابع زمینى:
"سوّمین واردات از معادن است یعنى هر معدنى که استخراج یا کشف گردد ثلثش راجع به این مخزن است ... پنجم آنکه اگر دفینه‌اى یافت شود باید به این خزانه تعلق گیرد." (حضرت عبدالبهاء: مجموعه خطابات)

٣٢- خدمات اجتماعى:
"... و از جهت مصارف مخزن نیز باید مبالغى بابت دستگیرى و حمایت عجزه و ایتام و کمک به مدارس و نگاهدارى اشخاص کور و کر و بهداشت عمومى منظور شود و باین طریق رفاه وآسایش عموم مردم فراهم خواهد شد" (حضرت عبدالبهاء: بهاءالله و عصر جدید ص ١٦٠)

"مشرق الاذکار را تفرّعات مهمّه مقرّر که از اساسهاى اصلی شمرده می شود، مکتب اطفال ایتام است و بیمارستان فقراء و اجزاء خانه و محلّ عجزه و مدرسهء علوم عالیه و مسافرخانهء عظیم تأسیس شود ..." (حضرت عبدالبهاء: بهاءالله وعصر جدید ص ٢١١)

٣٣- رشد جمعیت:
هیچگونه دستور خاصّى در مورد جمعیت و تعداد اطفال خانواده وجود ندارد. بدیهى است که یکى از هدفهاى اصلی ازدواج تولید مثل است: "تزوجوا یا قوم لیظهر منکم من یذکرنى بین عبادى" امّا امروزه به طور عموم تشخیص داده شده که بهترین راه براى نگهداشتن جمعیت در یک سطح قابل کنترل تأمین آموزش و پرورش بخصوص در مورد زنان و آموزش حرفه هائى است که قدرت مردم را در کسب درآمد افزایش دهد که دقیقاً همان تعالیم بهائى می باشد.

٣٤- رژیم گیاهخوارى:
" در مستقبل ایام خوراک انسان عبارت از فواکه و حبوبات خواهد بود. وقتى خواهد آمد که دیگر گوشت تناول نشود علم طبّ حال در مرحلهء طفولیت است با وجود این مبرهن گشته که غذاى طبیعى ما چیزیست که از زمین انبات شود. " (حضرت عبدالبهاء: بهاءالله وعصر جدید ص ١١٨)

٣٥- طرح‌هاى توسعه و عمران بهائى:
"درحال حاضر (تا زمان نگارش این مقاله) ٧٨ محفل روحانى ملّى و دو کمیسیون ادارى بهائى ٧٠٣ طرح و پروژه را در دست اقدام دارند که قسمت اعظم این طرح ها فعّالیت هاى اجتماعى محلّى است که با حدّ اقل یا بدون هیچ کمکى ازجامعهء بیرون اداره می گردد.


لینک مطلب:
http://www.pazhuheshnameh23.info/content/view/200/155