۱۳۸۷-۰۹-۲۲

دیدگاه امر بهائی در مورد پیشگیری از سوء استفاده از مواد مخدّر

ترجمه ای از بیانیه جامعه بین المللی بهایی

سند شماره 0115-91

دیدگاه امر بهائی در مورد پیشگیری از سوء استفاده از مواد مخدّر
(Bahá'í Perspective on Drug Abuse Prevention)

این مقاله پرفسور ای. ام. قدیریان (A.M. Ghadirian) از دانشگاه مک گیل (Mcgill) منترال که در نشریه شماره یک، جلد 43 تحت عنوان "مواد مخدّر" چاپ شده این مقاله از نشریات برنامه بین المللی کنترل مواد مخدّر است.

ژانویه 1991

چکیده
مقاله حاضر بعضی از اصولی را که مورد نظر جوامع بهائی در ایجاد برنامه های پیشگیری از سوء استفاده مواد مخدّر برای فرد، خانواده و اجتماع است توصیف می کند. فرد را یاری و مساعدت می نماید تا احساس هدفمندی، عزّت نفس و احترام برای سایرین بنماید و به یک حالت بلوغ برسد تا بتواند شخصاً شرایط را به طور عینی و واقع بینانه ارزشیابی کند و رضایت خاطر آنی را به جهت هدف آینده به تعویق بیندازد. فرد با احساس مسئولیت و تشخیص موقعیت روحانی خویش می تواند نگرش مثبت نسبت به خودش و محیط پیدا کند. والدین تشویق می شوند عشق و وحدت و یک شیوۀ زندگانی سالم را ترویج نمایند تا کودکان از الگوهای سالم رفتاری برخوردار گردند. هدف دیگر از تجربۀ خانواده، مساعدت اطفال جهت مقابله با فشار و تنش و سایر مشکلات حیات روزانه است. به طورکلّی جامعه از طریق تعلیم و تربیت تشویق می شود نگرش و برخورد مثبتی نسبت به سلامت و بهداشت افراد داشته باشد و فعالیت ها و اموری را توسعه بخشد که منجر به از بین رفتن انزوا می شوند.


مقدمه
در نقاط مختلف عالم سوء استفاده از الکل و مواد مخدّر بسیار شایع است. متخصصین بهداشت در حال مبارزه با آن می باشند و لیکن پیشگیری از سوء استفاده از مواد مخدّر همچنان برای جمیع بخش های اجتماع امری دشوار است. هزاران نفوس از کلّیة رده های سنّی، به جهت لذّت یا مقابله با موقعیت های تنش زا یا تجربیات ناگوار و دردناک و یا از روی کنجکاوی، تن به اثرات مخرّب مواد مخدّر می دهند.

با ظهور مدنیت جدید نوع انسان انتظار بیشتری از امنیت و رفاه دارند. و لیکن با افزایش فشار و بی ثباتی چنین توقعاتی پیچیده و بغرنج شده اند. مشکلات متداول سوء استفاده از مواد مخدّر و الکل، به ویژه در میان جوانان، منعکس کننده این تحوّل و رویداد بوده و نشانگر آن است که بسیاری از نفوس از یک بحران درونی رنج می برند.

بر اساس دیدگاه امر بهائی باید یک برنامهء پیشگیری منظم (سیستماتیک) و واقع گرایانه باتأکید بر اهمیت «نگرش» در رویاروئی با مسائلی از قبیل الکلیسم و سوء استفاده مواد مخدّر جهت مقابله با این بحران (درونی) در نظر گرفت. دانشمندان علوم رفتاری «نگرش» را بیش از دانش و گاهی برای اقدام به عمل مؤثر می دانند. نگرش ها یا طرز تفکّر ها را در ایام اولّیه حیات می آموزیم و به عنوان روش زندگانی آنها را اختیار می کنیم و بر می گزینیم. نگرش های اکتسابی نشان دهنده ارزش های فرد هستند و این ارزش ها وی را به سوی رفتاری خاص از قبیل سوء استفاده از مواد مخدّر یا به یک زندگی فارغ از آن هدایت می کند. تصوّر می شود حقیقت فرد ورای بُعد جسمانی وی باشد. بنابر این استفاده از مواد مستی آور و شعف انگیز مانع ترقّی ذهن و روح انسانی می شود و مستقیماً با هدف و مقصود حیات انسانی در تضاد است. در جوامع بهائی تأکید خاصّی بر روی تعلیم و تربیت اوّلیه و حیات خانواده شده است. خانه به منزلهء یک مکان ایده آل برای پیشگیری نخستین سوء استفاده از مواد مخدّر مشاهده می گردد.

کوهن (Cohen) با تأمل بر روی علل افزایش سوء استفاده از مواد مخدّر در جهان امروز، از خود می پرسد آیا جامعهء انسانی در یکی از بحرانی ترین دوران تاریخ به سر می برد و تشویق و عذاب به قدری فراگیر و حاکم است که تودهء مردم باید مقادیر فزایندهء مواد مخدّر، مواد محرّک زا، دارو های آرام بخش (شامل الکل) و سایر مواد شعف زا را برای زنده ماندن مصرف کنند.

بر اساس اظهارات کوهن، دوران های ناگوار و اندوهبار بسیاری، از قبیل سقوط امپراتوری روم، سده های تاریک قرون وسطی و در این اواخر دو جنگ جهانی، در تاریخ به وقوع پیوسته است ولیکن شواهد تاریخی صریحی وجود ندارد که بیانگر شدّت شیوع مشکلات ناشی از سوء استفاده از مواد مخدّر به اندازه زمان حاضر باشد. معهذا نوع انسان هرگز چنین فرصت های مطلوب جهت پیشرفت را نداشتند. به علاوه ناکامی ها و مصائبی که در درون افراد است تا محیط خارج موجب کشش افراد به سوی نوشیدن مُسکرات و استفاده نمودن از مواد مخدّر می شود. علاوه بر اینها کوهن احساس می کند احتمالاً این حقیقت باطنی، اگر چه همیشه با آنچه در بیرون رخ می دهد ارتباط ندارد، منعکس کنندهء اوضاع و شرایط بیرونی است.

از نقطه نظر این نویسنده، شک و تردید و عدم امنیت درونی فرد امکان دارد بازتاب آشفتگی و بی نظمی ظاهری باشد که از جمله عوامل کثیری هستند که می توانند آغازی برای استفاده از مواد مخدّر باشند. جامعهء کنونی، تحت تغییرات سریع است که خود اغلب موجب آشفتگی، بی ثباتی و تردید، اضطراب و تنش می گردد. مفاهیم و ارزش های قدیمی کار آیی شان را دارند از دست می دهند و مفاهیم و ارزشهای جدید جایگزین آنها می شوند. مقابله با فشار و استرس در این دوران تغییر و تحوّل سریع یک روند ملال آور و یکنواخت است و استفاده از الکل و مواد مخدّر، یک طریق جالب و وسوسه انگیز گریز از این اوضاع و احوال محسوب می گردد.

در جوامع بهائی، پیشگیری از سوء استفاده مواد مخدّر شامل همکاری و مساعدت بین فرد، خانواده و جامعه است.


وظیفه فرد:

از نقطه نظر فرد، اصول اساسی ذیل باید تنظیم یک برنامه پیشگیری مورد توجّه قرار گیرد:


احساس هدفمندی برای حیات:

برای اینکه کاملاً به نظام اخلاقی متعهّد و پایبند باشیم، باید به عنوان یک فرد، احساس هدفمندی در زندگانی بکنیم. بر طبق تعالیم امر بهائی مفهوم عشق الهی پایه و اساس به کارگیری انرژی حاصل از خود محوری فرد در مسیر منافع و رفاه و سلامت دیگران قرار می گیرد. خدمت به نفع و مصلحت نوع بشر وسیله و ابزار بسیار قابل ستایش برای محقّق ساختن این علائق است. بهائیان تلاش می کنند دیدگاه بشریت را وسعت بخشند تا جوانب ماورای «خود» یا «نفس» جسمانی را مشاهده نماید. همان گونه که یک مسافر از شهرها و کشورها بازدید می نماید و با سایر فرهنگ ها آشنا می شود، روح انسانی در حینی که مسیر تکامل خویش را طی می کند، از طریق تجربیات این عالم خصوصیات و فضائل مشخّص و معینی را کسب می کند. تجربیات تلخ و ناگوار زندگانی و امتحانات و افتتانات حیات شرایط سخت و دشواری را برای ترقّی و رشد فرد ایجاد می نماید. سوء استفاده از مواد مخدّر صرفاً سیری خیالی به عالم اوهام است بدون اینکه هیچ یادگیری یا بصیرتی حاصل گردد.


احساس ارزشمندی فرد:

عزّت نفس و احترام قائل شدن برای شأن و ارزش انسان نقش مهّمی را در رفتار و نگرش های مردم نسبت به خودشان ایفا می نماید. یکی از متداول ترین عوامل مؤثر در سوء استفاده از مواد مخدّر در سراسر عالم، فقدان عزّت نفس است.

احساس اعتماد به نفس و شأن و عظمت نسبت به وجود انسانی را می توان در دوران اوّلیه کودکی پرورش داد و در سراسر حیات در حفظ آن کوشید. گزارش شده است کودکانی که نگرشی مثبت نسبت به خودشان دارند، دوست دارند به نحوی عمل کنند که موفقیت های بیشتری نصیبشان گردد. آنها قادرند در برابر فشار و گرفتاری از خودشان استقامت نشان دهند و وفادار و متعهّد باقی بمانند. کودکانی که خودشان را خوب نمی بینند بالعکس عمل می کنند. احتمال بیشتری می رود که آنها تن به اثرات مخرّب سوء استفاده از مواد مخدّر بدهند.


آزادی:

جامعه معنای آزادی را اشتباه ادراک نموده است. این امر به ویژه برای سوء استفاده کنندگان مواد مخدّر که معتقدند حق دارند آنچه دلشان می خواهد با جسم و ذهن شان انجام دهند صحّت دارد. بالعکس وابستگی آنها به مواد مخدّر بالمآل آزادی فردی را از آنها سلب می نماید. توانائی فرد در ارزشیابی واقع گرایانهء اوضاع و احوال و به تعویق انداختن رضایت مندی آنی (لحظه ای) به جهت هدف در آتیهء ایاّم نشانه بلوغ است اطاعت و پیروی از معیارهای اخلاقی این قابلّیت را تقویت و موجب حفظ خویشتن داری و مهار نفْس جهت متحقّق ساختن مقاصد شخصی می گردد. اصل اساسی تمسّک به اصول و احکام حضرت بهاء الله (مؤسس دیانت بهائی) سنگ زیر بنای پیشگیری وجود سوء استفاده از مواد مخدّر و الکلیسم در جوامع بهائی سراسر عالم است بر اساس تعالیم امر بهائی، مصرف مشروبات الکلی، دارو های مخدّر و مواد -به جز به منظور درمان (تجویز پزشکی)- ممنوع است. فرد بهائی به قوۀ ایمان متعهّد می گردد از چنین اعمالی بپرهیزد.


کار کردن:

فرد با محیط دارای رابطه ای پویا و مستمراً متغیر است. در جوامع بهائی هر نفسی سخت در تلاش است تا در جمیع جنبه های حیات به خصوص در علوم و هنرها ممتاز باشد. مشارکت فعاّل در یک حرفه یا پیشه تشویق و کار با روح خدمت یک نوع عبادت محسوب می شود. این چنین مفهومی نیروی محرکّه رشد و خلاقیت فردی می گردد و قوه استعداد و قابلیت نهفته در فرد را برای خدمت به نوع انسان رها و آزاد می سازد. به علاوه با یأس، بی حوصلگی و احساس پوچی که اغلب در میان نفوس معتاد به مواد مخدّر وجود دارد مبارزه می کند.


جهت یابی معنوی:

جهت یابی معنوی نفوس را مساعدت می نماید نگرش مثبت نسبت به خودشان و محیط شان پیدا کنند. در نتیجه می توانند برای حیات و زندگانی معنا و مفهومی بیابند و بهتر با موقعیت های تنش زا برخورد نمایند.


نقش خانواده:

در جوامع بهائی، فراهم نمودن یک محیط سالم و تربیت فرزندان به نحو صحیح از اهمّیت بسیار زیادی جهت پیشگیری سوء استفاده از مواد مخدّر برخوردار است. یکی از وظائف والدین تعلیم ارزشهای اخلاقی و معنوی و مواجهه با حقائق ناگوار و سخت زندگانی می باشد.

آنها با احتراز از الکل و مواد غیر مُجاز می توانند نمونه و الگوئی تعیین کنند تا نگرش کودکانشان را نسبت به آن مواد شدیداً تحت تأثیر قرار دهد. عشق و وحدت در خانواده به جهت داشتن روابط عالی بین اعضاء آن می تواند قوای محرکّة یک شیوۀ مثبت و پویا نسبت زندگانی و مبارزاتش باشد. در چنین خانواده هایی کودکان می آموزند استفادۀ الکل و مواد غیر مُجاز قابل قبول نیستند و مقابله با فشار و تنش حیات روزانه جزئی از تجربهء انسانی محسوب می گردد که با رشد و بلوغ فردی همراه است.


جامعه:

جامعه یکی از مهم ترین عوامل مؤّثر جهت از بین بردن سوء استفادۀ الکل و مواد مخدّر است. البتّه باید فروپاشی و تجزیهء سیستم های ارزشی سنتّی (قدیمی) از هم پاشیدگی نهاد ازدواج و خانواده و وابستگی بیش از حّد افراد به قوای مادّی و سیاسی به عنوان منبع و مصدر امنیت را نیز مطرح کنیم. به علاوه خرید و فروش غیر قانونی مواد و افزایش دسترسی به آنها و جلوه بخشیدن به مواد روا نگردان توسط رسانه های گروهی امر پیشگیری را پیچیده و دشوار نموده است.

ذیلاً به بعضی از نکات مطرح شده اشاره می شود که از لحاظ اجتماعی باید برای ایجاد یک برنامه پیشگیری مورد توجّه قرار گیرد. باید احساس عزّت نفس و شأن و وقار فرد را تقویت نمود و اعضاء خانواده را در مورد هدف و معنای حیات تربیت کرد. تعلیم و تربیت اطفال نه تنها باید شامل تعلیم و تربیت جسمانی و عقلانی باشد بلکه باید جنبه های معنوی و روحانی حیات را نیز در بر بگیرد. برای اینکه ترقی و توسعه رخ دهد لازم است نیازهای مادّی و معنوی بشریت را بشناسیم.

توسعهء چشمگیر تکنولوژی و مادی گرائی جامعهء مدرن نه تنها موجب رفاه مادّی و جسمانی قابل توجه گشته بلکه موجب فقدان آگاهی و بیداری روحانی هم شده. روش های برطرف نمودن مشکلات ناشی از مصائب و روابط انسانی مادّه گرایانه و ماشینی شده و سخاوت مندی و بلند همّتی لازم برای پیشرفت و رشد شخصی را از دست داده اند. در نتیجه نفوس ارتباط شان را با نهاد واقعی خودشان از دست داده اند. بنابراین استفاده از مواد مخدّر مبادرت یا اقدام به برقراری مجدد این ارتباط از طریق مواد شیمیایی و حل و فصل مسائلی است که اساساً انسانی و معنوی می باشد. به عنوان مثال، سُرور، کیفیتی انتزاعی است که می تواند از طریق روابط اجتماعی و میان فردی با معنا و هدفمند و مفید حاصل و متحقّق گردد، نه از طریق تلقین های ناشی از مواد مخدّر.

افزایش «رقابت» در موفقیت های مادّی موجب تشویق یا تقویت مبارزه برای موفقیت و کاهش شکیبائی برای شکست گشته است. در نتیجه، بعضی از نفوس که از لحاظ عاطفی احساس عدم امنیت یا بی ثباتی می کنند به الکل یا مواد مخدّر پناه می برند تا واقعیت تلخ شیوۀ رقابت گونهء زندگانی را فراموش کنند. همکاری و مساعدت باید جایگزین رقابت و مشورت و هماهنگی جایگزین مواجهه و درگیری و انزوا گردد. بدین نحو روح مشارکت و همدلی حاکم خواهد شد.

تعلیم و تربیت باید همه سنین و کلیه نفوس با زمینه های متفاوت اقتصادی را تحت پوشش قرار دهد تا بتوانند نگرش های مثبت تری را نسبت به جنبه های جسمانی، عاطفی، عقلانی، معنوی و اجتماعی سلامت و عافیت اتخاّذ نمایند. این چنین تعلیم و تربیتی باید حس هدفمندی در زندگانی را پرورش دهد و نفوس را تشویق به انجام فعالیت ها در شغل ها یا حرفه هایشان بکند و ادراک نمایند این گونه اقدامات برای سلامت و سعادت خودشان مؤثر است.

تعلیم و تربیت باید کوشش نماید جامعه را ترغیب کند حس بیگانگی و جدائی راکه منجر به سوء استفاده از مواد مخدّر می شود از بنیان براندازد.

جامعه باید نفوس، به ویژه جوانان، را مساعدت نماید احساس هویت خویش را پرورش دهند و در جستجوی راههای مثبت باشند تا با بی حوصلگی و یأس مبارزه نمایند. جامعه مسئول فراهم کردن فرصت ها جهت تشویق و تحریص خلاقیت و کار مفید است.

جامعه باید داروهایی را که مصارف پزشکی و علمی ندارند کمتر در دسترس قرار دهد و نفوسی را که به عنوان الگو یا نمونه خدمت می کنند از قبیل مربیان، چهره های سرشناس مهّم و رهبران جامعه را تشویق کند تا حیات سالم داشته باشند و مواد مخدّر استفاده نکنند. رسانه های گروهی باید اطلاعّات و برنامه های تربیتی جهت پیشگیری از سوء استفاده از مواد مخدّر و الکلیسم را در اختیار نفوس قرار دهند و برای مواد روانگردان تبلیغات نکنند. باید همکاری و مساعدت بین المللی را در جهت محدود نمودن کشت، تولید، توزیع و استفاده از مواد مخدّر به منظور اهداف پزشکی و علمی توسعه و ترویج یابد. برنامه های جاری سازمان ملل متحّد برای مهار و کنترل سوء استفاده از مواد مخدّر صرفاً زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که جمیع دول و کلّیۀ بخش های جوامع به نحوی راسخ و متین برای این هدف مشترک با یکدیگر فعالیت نمایند.


لینک ترجمه بیانیه (با اندکی تصحیح):
http://agahee.org/index.php?option=com_docman&task=doc_details&gid=110&Itemid=27

اصل بیانیه به زبان انگلیسی را نیز می توانید از لینک زیر مطالعه نمائید:
http://bic.org/statements-and-reports/bic-statements/91-0115.htm

هیچ نظری موجود نیست: